19 listopada 2018 r. o godz. 12.00 w związku z obchodami 100.lecia odzyskania przez Polskę niepodległości Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej w Poznaniu oraz kino MUZA zorganizowały uroczysty seans filmowy: „100 lat polskiego pożarnictwa widziane oczami płk. Władysława Pilawskiego”. Film opowiada o historii polskiego pożarnictwa widzianej poprzez pryzmat życia, służby i działalności niezwykłego człowieka, wielkiego patrioty i wybitnego strażaka – płk. Władysława Pilawskiego. Seans poprzedziła strażacka kronika filmowa oraz prezentacja pt. „Strażacy wielkopolscy w walce o podtrzymanie polskości w 1918”, którą przedstawił pan Hubert Koler, kierownik Wielkopolskiego Muzeum Pożarnictwa w Rakoniewicach. O roli płk. Pilawskiego opowiedział też Dyrektor Centralnego Muzeum Pożarnictwa, st. bryg. Paweł Rochala. Na widowni zasiedli zaproszeni goście, funkcjonariusze i pracownicy cywilni KW i KM PSP w Poznaniu, kadeci SA PSP w Poznaniu oraz młodzież z klas mundurowych z dwóch poznańskich szkół średnich: Zespołu Szkół Handlowych w Poznaniu oraz Zespołu Szkół Mechanicznych w Poznaniu. Więcej informacji o życiu i dokonaniach płk. Pilawskiego można przeczytać tutaj

Opracował: bryg. Robert Klonowski
Zdjęcia: mł. bryg. Sławomir Brandt

W związku z 100.leciem odzyskania przez Polskę niepodległości, 15 listopada br. na terenie Wielopolskiego Muzeum Pożarnictwa w Rakoniewicach odbyła się niezwykła uroczystość. Otwarcie wystawy „Strażacka Niepodległa 1918” oraz konferencja o tym samym tytule stanowiła kontynuację wydarzeń zapoczątkowywanych 11 października w Centralnym Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach. Po przywitaniu gości przez Huberta Kolera Kierownika rakoniewickiego Muzeum  głos zabrali: st. bryg. Paweł Rochala – Dyrektor Centralnego Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach, dr Gerard Tomiak – Burmistrz Rakoniewic, mł. bryg. Dariusz Matczak – z-ca Wielkopolskiego Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej w Poznaniu, Tomasz Dolata – Sekretarz Powiatu Grodziskiego. Następnie dokonano symbolicznego otwarcia wystawy, po którym Hubert Koler oraz Dariusz Falecki – Naczelnik Wydziału Naukowo-Oświatowego Centralnego Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach zapoznali przybyłych gości z materiałami i eksponatami przedstawionymi na wystawie. Kolejnym punktem uroczystości była konferencja naukowa, podczas której swoje prelekcje zaprezentowali:

• dr Zdzisław Kościański z referatem „Rok 1918 – ostatni rok wojny. Zabór pruski – uwarunkowania polityczne”
• Dariusz Falecki – „W okowach pruskiego pożarnictwa – Śląsk i Pomorze”
• dr Paweł K. Gąsiorczyk, – „Strażackie drogi do niepodległości – udział galicyjskich straży pożarnych w dziele odzyskania niepodległości w 1918 roku”
• Danuta Janakiewicz, – „Patriotyczno-literackie odzewy polskiego ruchu strażackiego impulsem niepodległości 1918”
• Anita Wawrzyńska – „Odzyskanie odpowiedzialności za kraj w 1918 roku. Rola i autorytet straży ogniowych. Ujęcie socjologiczno-kulturowe w drodze do niepodległości”
• st. bryg. Paweł Rochala – „Kształtowanie odpowiedzialnej polskości w warunkach niebytu narodowego na przykładzie działań Bolesława Chomicza”
• Hubert Koler – „Strażacy Wielkopolscy w walce o podtrzymanie polskości w 1918 roku”

Głównym celem nowo otwartej wystawy i konferencji jest ukazanie czynu niepodległościowego polskich strażaków, uwzględniając różnice wynikające z lat zaborów w różnych częściach naszego kraju. Wysoka wartość poznawcza prezentowanych materiałów pozwala na spojrzenie pod nowym kątem na wydarzenia tamtych czasów.

Warto dodać, że  jeszcze w tym roku wydana zostanie publikacja książkowa, zawierająca opracowany do tej pory materiał. Natomiast na rok następny planowane są kolejne wystawy i konferencje o tematyce poświęconej powstaniom zbrojnym i plebiscytom oraz udziałowi w nich polskich strażaków.

Tekst: Hubert Koler
Foto: DariaFizyczak

10 listopada na terenie Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych w Poznaniu odbył się piknik o nazwie „Służymy Niepodległej”. Wydarzenie zorganizowane zostało pod auspicjami Ministerstwa Obrony Narodowej i wojewody, w ramach uczczenia 100. lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. W pikniku udział wzięły m. in. służby mundurowe: Wojsko, Państwowa Straż Pożarna, Policja, reprezentacja Wojsk Obrony Terytorialnej. Stoisko pożarnicze reprezentowane przez pracowników Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w Poznaniu wśród wielu atrakcji promowało również eksponaty i materiały dotyczące udziału strażaków w odzyskaniu przez Polskę niepodległości, przygotowane przez Wielkopolskie Muzeum Pożarnictwa w Rakoniewicach.

Więcej na: KW PSP Poznań
CSWL Poznań

W piątek  9 listopada o godzinie 17:00 w Grodziskiej Hali Sportowej uczniowie grodziskiego „Słowaka” przygotowali przedstawienie z okazji 100. rocznicy odzyskania przez Polskę Niepodległości pt. „100 Lat Niepodległej”.

Młodzież zaprezentowała  się w interesującym spektaklu słowno-muzycznym, w którym usłyszeć można było najważniejsze wydarzenia z życia Polaków w latach 1918-2018 dotyczące naszej Ojczyzny oraz znane pieśni i piosenki patriotyczne.

Podczas uroczystości zaprezentowane zostały przez Wielkopolskie Muzeum Pożarnictwa w Rakoniewicach plansze, przedstawiające udział strażaków w odzyskaniu przez Polskę niepodległości.

Panu staroście dziękujemy za zaproszenie, oraz możliwość zaprezentowania strażackiej historii.

Więcej zdjęć tutaj

W piątkowe przedpołudnie na rakoniewickim placu im. Powstańców Wielkopolskich miało miejsce niezwykłe wydarzenie. Z okazji 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości dzieci ze szkoły i z przedszkola, pracownicy instytucji, strażacy, policjanci, harcerze, zaproszeni goście i mieszkańcy dokładnie o godzinie 11:11 wspólnie odśpiewali hymn polski. Podczas śpiewania dzieci wraz z nauczycielami trzymali przygotowaną wcześniej 100 metrową flagę polski a strażacy odpalili race w barwach narodowych. Na koniec wszyscy zebrani puścili lecące w górę czerwono, białe balony.
Dziękujemy za zaproszenie, oraz wspólne świętowanie.

W dniach 26-28 września Wielkopolskie Muzeum Pożarnictwa korzystając z zaproszenia wielkopolskich strażaków uczestniczyło w targach Retro Motor Show. Tegoroczne stanowisko pożarnicze oprócz perełek motoryzacyjnych nawiązywało również do obchodów 100. lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Rakoniewickie muzeum tym razem zaprezentowało m.in. zabytkowego chevroleta z 1929 roku, skórzany pruski hełm z okresu zaboru, XIX wieczny aparat do oddychania, zabytkową drewnianą szprycę, róg sygnalizacyjny zwany przez strażaków bekadłem, czy tablice z opisem i fotografiami przedstawiające udział strażaków w odzyskaniu przez Polskę niepodległości.

Dziękujemy strażakom za zaproszenie i pomoc. Zwiedzającym za duże zainteresowanie i słowa uznania za pracę na rzecz popularyzacji Polskiej historii.

Obszerniejsza relacja tutaj   

Tekst: Hubert Koler
Zdjęcia: mł. bryg. Sławomir Brandt, st. kpt. Lucyna Rudzińska, Hubert Koler

11 października w Centralnym Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach otwarto kolejne trzy wystawy w ramach wydarzeń „Strażacka Niepodległa”

Pierwsza z nich to stała wystawa sprzętu samochodowego i bojowego z okresu powojennego. W przestrzeni starej remizy strażackiej, wystawa prezentuje przede wszystkim Polskie samochody bojowe. Dodatkowo przedstawiono m.in. stanowisko dowodzenia ze sprzętem radiofonicznym, mundury, hełmy, aparaty tlenowe, obuwie, hydranty, prądownice, wytwornice pianowe, drabiny hakowe, czy plakaty o tematyce prewencyjnej. Całość eksponatów świetnie oddaje ducha ówczesnej epoki.
więcej o wystawie tutaj

Druga wystawa pt. „Polonia” przedstawia cykl grafik autorstwa Artura Grottgera powstałych w 1863 r.  Cykl rysunków „Polonia” jest najbardziej ekspresyjnym i patriotycznym dziełem Grottgera. Składa się z 7 rysunków przedstawiających reporterskie i symboliczne przedstawienie wypadków powstańczych.
więcej o wystawie tutaj

Trzecia wystawa o oryginalnym tytule  „Wojsko Polskie na przestrzeni dziejów”, czyli „Mężczyzna dojrzewa do wieku 6-ciu lat, a potem to już tylko rośnie” stanowi kolekcje żołnierzyków Wojska Polskiego, zebranych oraz wykonanych przez Grzegorza Kamińskiego, nauczyciela historii i pasjonata pożarnictwa.
więcej o wystawie tutaj

W sobotnie popołudnie 13 października na rakoniewicki dworzec kolejowy przybył niezwykły pociąg retro będący mobilną wystawą wojskową z okresu powstania wielkopolskiego. Tłumnie przybyli mieszkańcy gminy przy muzyce młodzieżowej orkiestry dętej z Rostarzewa, przywitali gości z wielką radością i podziwem. Podczas 40 minutowego postoju pociągu przedstawiciele grup rekonstrukcyjnych wyeksponowali: umundurowanie, wyposażenie i broń Powstańców Wielkopolskich z pierwszych dni walk, lazaret polowy Armii Wielkopolskiej, samochód pancerny „Poznańczyk”, oraz sztandary.

Z tej okazji przedstawiciele Wielkopolskiego Muzeum Pożarnictwa zaprezentowali stoisko promocyjno-historyczne, które wśród zebranych mieszkańców, oraz przybyłych gości cieszyło się sporym zainteresowaniem. Oprócz kilku najstarszych eksponatów pożarniczych zebrani mogli zapoznać się także z materiałami opisującymi udział strażaków w drodze do polskiej niepodległości.

Więcej: tutaj

Jednym z głównych wydarzeń „Strażackiej Niepodległej 1918” było otwarcie wystawy pod tym samym tytułem podczas konferencji naukowej dnia 11 października 2018 roku w Centralnym Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach.

Cenzurę czasową na ekspozycji stanowi 1918 rok. Całość podzielona została na trzy części ograniczone flagami zaborców, gdzie zilustrowano dążenie strażaków do odzyskania niepodległości na tle trzech zaborów.

W zgodzie z prawdą historyczną wyodrębniono kolorystyczne plansze dla ziem Śląska Górnego
i Śląska Cieszyńskiego, jako pozostających kilkaset lat poza granicami Polski, a jednak polskość zachowujących.

Najwięcej inicjatywy posiadały straże pożarne i działacze z Królestwa Polskiego, gdzie od 1916 r. działał Związek Floriański wraz z wybitnymi postaciami – Bolesławem Chomiczem i Józefem Tuliszkowskim. Na przełomie października i listopada 1918 roku, w kilkudziesięciu miejscowościach Kongresówki strażacy walczyli czynnie, bądź rozbrajali stacjonujące tam wojska niemieckie.

Podobnie było w Galicji, cieszącej się szeroką autonomią, gdzie polskie pożarnictwo organizował już od 1875 r. Krajowy Związek z siedzibą we Lwowie. Od 1914 r. strażacy wstępowali do Legionów Polskich
i Sanitarnych Kolumn Transportowych. W 1918 roku rozbrajali wojska austriackie, bądź walczyli z Niemcami. Silnym ośrodkiem polskiego pożarnictwa był Śląsk Cieszyński. Orędownikiem zakładania polskich straży pożarnych był Klemens Matusiak – organizator w 1914 r. Związku Polskich Straży Pożarnych Księstwa Cieszyńskiego, a także sprawca przewrotu wojskowego w Cieszynie.

W części poświęconej zaborowi pruskiemu omówiono sytuację w Wielkopolsce, gdzie nastroje antyniemieckie znalazły finał we wstępowaniu strażaków do wojsk Powstania Wielkopolskiego. Strażacy polskiej opcji narodowej działali także na Pomorzu Nadwiślańskim i Kujawach. W listopadzie 1918 roku odnotowano tam w kilkunastu miejscowościach zbrojne wystąpienia przeciwko wojskom niemieckim. Tę część ekspozycji zamykają informacje o pruskim pożarnictwie na Śląsku Dolnym i Górnym, gdzie polska sprawa narodowa była wypierana przez Niemców.

Atutem wystawy są oryginalne eksponaty z epoki, w tym strażacki mundur polowy z zaboru rosyjskiego, hełmy skórzane z zaboru austriackiego oraz pulmotor, czyli protoplasta respiratora, a także strażackie szable paradne z zaboru pruskiego.

W przestrzeni ekspozycyjnej znajdują się także militaria przywołujące ducha epoki. Strażacy zaangażowani w czyn zbrojny używali zdobycznej broni palnej: karabinów „Mauser” (Niemcy) wz. 1888 i 1898, karabinów „Mannlicher” (Austria) wz. 1895, karabinów „Enfield P14” (Anglia) oraz „Mosin” (Rosja) wz. 1891. Grupę militariów dopełniają: ładownica i hełm austriacki wz. 1916, granaty typu Kugelhandgranate wz. 1915-1916, granaty typu Lemon (Anglia) i MiL 14 (Francja). Całość ilustrują pocztówki patriotyczne i propagandowe zaborców, banknoty, medale, odznaczenia, porcelana oraz kilka eksponatów o tematyce Legionów Polskich.

Wrażeniem dodatkowym jest ciągłe przenikanie się zabytków militarnych i strażackich, które daje zaskakujący efekt trudności w odróżnieniu, gdzie kończy się straż pożarna, a gdzie zaczyna się wojsko.
To spostrzeżenie – paradoksalnie –również dla twórców wystawy, nieobce było zaborcom rosyjskiemu
i pruskiemu, czyniącym istotne problemy Polakom, którzy chcieli być strażakami.

Wyżej opisana wystawa będzie niebawem dostępna również dla zwiedzających w Wielkopolskim Muzeum Pożarnictwa w Rakoniewicach. O możliwości zwiedzania poinformujemy Państwa za pomocą strony internetowej, oraz konta społecznościowego „facebook”

Wyrażamy radość, że możemy podzielić się z Państwem tym efektem. Serdecznie zapraszamy.

W piątkowe popołudnie Wielkopolskie Muzeum Pożarnictwa w Rakoniewicach odwiedziła grupa przedstawicieli pięciu komend straży pożarnych z różnych państw Unii Europejskiej. Goście do Polski trafili w ramach międzynarodowego projektu „Firefighter Plus”, którego kolejne spotkanie miało miejsce w dniach 10 -12 października w Komendzie Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w Poznaniu. Po zwiedzeniu muzeum i sali edukacji, goście w raz z kierownikiem placówki Hubertem Kolerem i organizatorami spotkania bryg. Robertem Klonowskim, st. kpt. Alicją Borucką podzielili się wrażeniami na temat muzeum, oraz pożarniczej historii europejskich krajów.

Więcej o projekcie „Firefighters Plus”, oraz spotkaniu w Poznaniu tutaj

Z okazji 100-lecia odzyskania niepodległości odbył się dnia 11 października br. w Centralnym Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach cykl wydarzeń kulturalnych pod wspólnym tytułem „Strażacka Niepodległa 1918”.

Nadrzędnym celem organizatorów, prelegentów oraz zgromadzonych gości było utrwalenie w powszechnej świadomości udziału strażaków w tak doniosłym fakcie historycznym, jakim było odrodzenie Polski.

Wśród przybyłych gości znaleźli się m.in.: Czesław Ryszka – senator RP, Edward Lasok – Prezydent Miasta Mysłowice, z-ca burmistrza Rakoniewic – Arkadiusz Pawłowski, inż. Dariusz Jarosz–zastępca komendanta Miejskiego PSP w Mysłowicach, Magdalena Kawka-Nowatkowska z-ca komendanta Straży Miejskiej Mysłowice, st. bryg. Czesław Kozak, st.bryg. Grzegorz Sudo i st. bryg. Adam Szkuta (byli dyrektorzy CMP), ponadto środowisko strażaków z Państwowej Straży Pożarnej i Ochotniczych Straży Pożarnych,a także muzealników i pasjonatów historii pożarnictwa.

Przemówienia okolicznościowe wygłosili senator Czesław Ryszka i Edward Lasok – prezydent Mysłowic oraz z-ca burmistrza Rakoniewic – Arkadiusz Pawłowski. Po nich wystąpił prof. dr hab. Tadeusz Olejnik – nestor nauk historycznych, wprowadził zebranych w tematykę konferencji, odczytując list okolicznościowy organizatorów na temat konieczności uwzględnienia w historii powszechnej udziału strażaków w walce o niepodległość.

Sesję pierwszą „Tło historyczne odzyskania niepodległości w 1918 r.”rozpoczął wykład dr. Zdzisława Kościańskiego pt. „Rok 1918 – ostatni rok wojny – uwarunkowania polityczne”. Następnie dr hab. prof. Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach Urszula Oettingen wygłosiła referat pt. „Królestwo Polskie
w przededniu odzyskania niepodległości”. Trzecim referentem był dr hab. Maciej Marcin Fic z wystąpieniem „Górny Śląsk w 1918”. Następnie po raz drugi głos zabrał dr Zdzisław Kościański z referatem pt. „Rok 1918 w zaborze pruskim”. Po nim wystąpił dr Wacław Szczepanik z referatem „Galicja w czasie I wojny światowej”. Publiczność wysłuchała także referatu Piotra Żondełka z Muzeum Miasta Mysłowice pt. „W cieniu kąta trzech cesarzy. Styk granic Prus, Austrii i Rosji i jego oddziaływanie na Mysłowice”, który zakończył pierwszą część. W odstępach pomiędzy referatami orkiestra KWK Mysłowice-Wesoła grała pieśni patriotyczne, w tym „Rotę”, „Warszawiankę”, „Marsz Legionów nr 10” i inne pieśni marszowe.Sesja pierwsza dała bardzo solidną podbudowę w postaci ukazania istotnych różnic i podobieństw w 1918 r. między ziemiami, składającymi się na II Rzeczpospolitą. Wykłady były pełne ciekawostek oraz istotnych faktów,
o których wiedza powszechna jest znikoma. Wykłady sesji I dawały głębię historyczną wykładom pozostałych sesji.

Drugą sesję pt.„Straże pożarne w odzyskaniu niepodległości w 1918 roku” otworzył prof. dr hab. Tadeusz Olejnik z referatem „Udział pożarników w walkach o niepodległość Polski”, traktującym o działaniach niepodległościowych strażaków na ziemiach zaboru rosyjskiego. Następnie Dariusz Falecki omówił temat „W okowach pruskiego pożarnictwa – Śląsk i Pomorze”, w którym przedstawił niełatwe zmagania o polski charakter straży pożarnych. Naczelnik Wielkopolskiego Muzeum Pożarnictwa w Rakoniewicach Hubert Koler referował temat: „Strażacy Wielkopolscy w walce o podtrzymanie polskości w 1918 roku”, z czego mogliśmy się dowiedzieć, że Polakom bardzo niechętnie pozwalano gasić pożary, a dowodzić tym zajęciem – zabraniano. Naczelnik Wydziału Dokumentacji Zbiorów Paweł K. Gąsiorczyk przedstawił zagadnienie „Strażackie drogi do niepodległości – udział galicyjskich straży pożarnych w dziele odzyskania niepodległości w 1918 roku”. Druga sesja ukazała czyn niepodległościowy polskich strażaków wraz ze zróżnicowaniami wynikającymi z lat zaborów.

Trzecia sesja pt.„Społeczeństwo polskie w dobie odzyskania niepodległości” rozpoczęła się od referatu Danuty Janakiewicz pt. „Patriotyczno-literackie odzewy polskiego ruchu strażackiego impulsem niepodległości 1918”. Andrzej Delijewski omówił zagadnienie: „Symboliczne motywy patriotyczno-narodowe na strażackich dokumentach ikonograficznych do roku 1918”. Anita Wawrzyńska przygotowała temat: „Odzyskanie odpowiedzialności za kraj w 1918 roku. Rola i autorytet straży ogniowych. Ujęcie socjologiczno-kulturowe w drodze do niepodległości”,w której ukazano strażaków jako ludzi odpowiedzialnych, stroniących od waśni, kanwą referatu czyniąc spostrzeżenie Bolesława Prusa. Grzegorz Kamiński zreferował swoją pasję hobbystyczną w referacie „Wojsko Polskie na przestrzeni dziejów – Bawiłem się żołnierzykami”, gdzie przybliżył również postaci historyczne związane z pożarnictwem. Na zakończenie trzeciej części wystąpił Dyrektor Centralnego Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach st. bryg. mgr inż. Paweł Rochala z referatem „Kształtowanie odpowiedzialnej polskości w warunkach niebytu narodowego na przykładzie działań Bolesława Chomicza”. Sesja trzecia miała charakter przekrojowy, pokazując poszczególne aspekty specyficzne dla strażackich organizacji: altruizm, prospołeczność, kształtowanie charakteru, budowanie świadomości narodowej.

Uczestnicy konferencji zgodnie uznali, że miała ona bardzo wysoki poziom merytoryczny, a zaprowadzona cezura czasowa – niemożność omówienia sytuacji późniejszej, niż do końca 1918 r., przyczyniła się do bardzo szczegółowego omówienia omijanych niegdyś zagadnień. Wartość poznawczą materiałów uznano za bardzo wysoką. Ich publikacja z całą pewnością przyczyni się do odnowienia wiedzy historycznej.

W 2019 r. planujemy kolejną konferencję, pt. „Strażacka Niepodległa 2019”, poświęconą powstaniom zbrojnym i plebiscytom oraz udziałowi w nich polskich strażaków.