W sobotnie popołudnie 13 października na rakoniewicki dworzec kolejowy przybył niezwykły pociąg retro będący mobilną wystawą wojskową z okresu powstania wielkopolskiego. Tłumnie przybyli mieszkańcy gminy przy muzyce młodzieżowej orkiestry dętej z Rostarzewa, przywitali gości z wielką radością i podziwem. Podczas 40 minutowego postoju pociągu przedstawiciele grup rekonstrukcyjnych wyeksponowali: umundurowanie, wyposażenie i broń Powstańców Wielkopolskich z pierwszych dni walk, lazaret polowy Armii Wielkopolskiej, samochód pancerny „Poznańczyk”, oraz sztandary.

Z tej okazji przedstawiciele Wielkopolskiego Muzeum Pożarnictwa zaprezentowali stoisko promocyjno-historyczne, które wśród zebranych mieszkańców, oraz przybyłych gości cieszyło się sporym zainteresowaniem. Oprócz kilku najstarszych eksponatów pożarniczych zebrani mogli zapoznać się także z materiałami opisującymi udział strażaków w drodze do polskiej niepodległości.

Więcej: tutaj

W piątkowe popołudnie Wielkopolskie Muzeum Pożarnictwa w Rakoniewicach odwiedziła grupa przedstawicieli pięciu komend straży pożarnych z różnych państw Unii Europejskiej. Goście do Polski trafili w ramach międzynarodowego projektu „Firefighter Plus”, którego kolejne spotkanie miało miejsce w dniach 10 -12 października w Komendzie Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w Poznaniu. Po zwiedzeniu muzeum i sali edukacji, goście w raz z kierownikiem placówki Hubertem Kolerem i organizatorami spotkania bryg. Robertem Klonowskim, st. kpt. Alicją Borucką podzielili się wrażeniami na temat muzeum, oraz pożarniczej historii europejskich krajów.

Więcej o projekcie „Firefighters Plus”, oraz spotkaniu w Poznaniu tutaj

Jednym z głównych wydarzeń „Strażackiej Niepodległej 1918” było otwarcie wystawy pod tym samym tytułem podczas konferencji naukowej dnia 11 października 2018 roku w Centralnym Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach.

Cenzurę czasową na ekspozycji stanowi 1918 rok. Całość podzielona została na trzy części ograniczone flagami zaborców, gdzie zilustrowano dążenie strażaków do odzyskania niepodległości na tle trzech zaborów.

W zgodzie z prawdą historyczną wyodrębniono kolorystyczne plansze dla ziem Śląska Górnego
i Śląska Cieszyńskiego, jako pozostających kilkaset lat poza granicami Polski, a jednak polskość zachowujących.

Najwięcej inicjatywy posiadały straże pożarne i działacze z Królestwa Polskiego, gdzie od 1916 r. działał Związek Floriański wraz z wybitnymi postaciami – Bolesławem Chomiczem i Józefem Tuliszkowskim. Na przełomie października i listopada 1918 roku, w kilkudziesięciu miejscowościach Kongresówki strażacy walczyli czynnie, bądź rozbrajali stacjonujące tam wojska niemieckie.

Podobnie było w Galicji, cieszącej się szeroką autonomią, gdzie polskie pożarnictwo organizował już od 1875 r. Krajowy Związek z siedzibą we Lwowie. Od 1914 r. strażacy wstępowali do Legionów Polskich
i Sanitarnych Kolumn Transportowych. W 1918 roku rozbrajali wojska austriackie, bądź walczyli z Niemcami. Silnym ośrodkiem polskiego pożarnictwa był Śląsk Cieszyński. Orędownikiem zakładania polskich straży pożarnych był Klemens Matusiak – organizator w 1914 r. Związku Polskich Straży Pożarnych Księstwa Cieszyńskiego, a także sprawca przewrotu wojskowego w Cieszynie.

W części poświęconej zaborowi pruskiemu omówiono sytuację w Wielkopolsce, gdzie nastroje antyniemieckie znalazły finał we wstępowaniu strażaków do wojsk Powstania Wielkopolskiego. Strażacy polskiej opcji narodowej działali także na Pomorzu Nadwiślańskim i Kujawach. W listopadzie 1918 roku odnotowano tam w kilkunastu miejscowościach zbrojne wystąpienia przeciwko wojskom niemieckim. Tę część ekspozycji zamykają informacje o pruskim pożarnictwie na Śląsku Dolnym i Górnym, gdzie polska sprawa narodowa była wypierana przez Niemców.

Atutem wystawy są oryginalne eksponaty z epoki, w tym strażacki mundur polowy z zaboru rosyjskiego, hełmy skórzane z zaboru austriackiego oraz pulmotor, czyli protoplasta respiratora, a także strażackie szable paradne z zaboru pruskiego.

W przestrzeni ekspozycyjnej znajdują się także militaria przywołujące ducha epoki. Strażacy zaangażowani w czyn zbrojny używali zdobycznej broni palnej: karabinów „Mauser” (Niemcy) wz. 1888 i 1898, karabinów „Mannlicher” (Austria) wz. 1895, karabinów „Enfield P14” (Anglia) oraz „Mosin” (Rosja) wz. 1891. Grupę militariów dopełniają: ładownica i hełm austriacki wz. 1916, granaty typu Kugelhandgranate wz. 1915-1916, granaty typu Lemon (Anglia) i MiL 14 (Francja). Całość ilustrują pocztówki patriotyczne i propagandowe zaborców, banknoty, medale, odznaczenia, porcelana oraz kilka eksponatów o tematyce Legionów Polskich.

Wrażeniem dodatkowym jest ciągłe przenikanie się zabytków militarnych i strażackich, które daje zaskakujący efekt trudności w odróżnieniu, gdzie kończy się straż pożarna, a gdzie zaczyna się wojsko.
To spostrzeżenie – paradoksalnie –również dla twórców wystawy, nieobce było zaborcom rosyjskiemu
i pruskiemu, czyniącym istotne problemy Polakom, którzy chcieli być strażakami.

Wyżej opisana wystawa będzie niebawem dostępna również dla zwiedzających w Wielkopolskim Muzeum Pożarnictwa w Rakoniewicach. O możliwości zwiedzania poinformujemy Państwa za pomocą strony internetowej, oraz konta społecznościowego „facebook”

Wyrażamy radość, że możemy podzielić się z Państwem tym efektem. Serdecznie zapraszamy.

Z okazji 100-lecia odzyskania niepodległości odbył się dnia 11 października br. w Centralnym Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach cykl wydarzeń kulturalnych pod wspólnym tytułem „Strażacka Niepodległa 1918”.

Nadrzędnym celem organizatorów, prelegentów oraz zgromadzonych gości było utrwalenie w powszechnej świadomości udziału strażaków w tak doniosłym fakcie historycznym, jakim było odrodzenie Polski.

Wśród przybyłych gości znaleźli się m.in.: Czesław Ryszka – senator RP, Edward Lasok – Prezydent Miasta Mysłowice, z-ca burmistrza Rakoniewic – Arkadiusz Pawłowski, inż. Dariusz Jarosz–zastępca komendanta Miejskiego PSP w Mysłowicach, Magdalena Kawka-Nowatkowska z-ca komendanta Straży Miejskiej Mysłowice, st. bryg. Czesław Kozak, st.bryg. Grzegorz Sudo i st. bryg. Adam Szkuta (byli dyrektorzy CMP), ponadto środowisko strażaków z Państwowej Straży Pożarnej i Ochotniczych Straży Pożarnych,a także muzealników i pasjonatów historii pożarnictwa.

Przemówienia okolicznościowe wygłosili senator Czesław Ryszka i Edward Lasok – prezydent Mysłowic oraz z-ca burmistrza Rakoniewic – Arkadiusz Pawłowski. Po nich wystąpił prof. dr hab. Tadeusz Olejnik – nestor nauk historycznych, wprowadził zebranych w tematykę konferencji, odczytując list okolicznościowy organizatorów na temat konieczności uwzględnienia w historii powszechnej udziału strażaków w walce o niepodległość.

Sesję pierwszą „Tło historyczne odzyskania niepodległości w 1918 r.”rozpoczął wykład dr. Zdzisława Kościańskiego pt. „Rok 1918 – ostatni rok wojny – uwarunkowania polityczne”. Następnie dr hab. prof. Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach Urszula Oettingen wygłosiła referat pt. „Królestwo Polskie
w przededniu odzyskania niepodległości”. Trzecim referentem był dr hab. Maciej Marcin Fic z wystąpieniem „Górny Śląsk w 1918”. Następnie po raz drugi głos zabrał dr Zdzisław Kościański z referatem pt. „Rok 1918 w zaborze pruskim”. Po nim wystąpił dr Wacław Szczepanik z referatem „Galicja w czasie I wojny światowej”. Publiczność wysłuchała także referatu Piotra Żondełka z Muzeum Miasta Mysłowice pt. „W cieniu kąta trzech cesarzy. Styk granic Prus, Austrii i Rosji i jego oddziaływanie na Mysłowice”, który zakończył pierwszą część. W odstępach pomiędzy referatami orkiestra KWK Mysłowice-Wesoła grała pieśni patriotyczne, w tym „Rotę”, „Warszawiankę”, „Marsz Legionów nr 10” i inne pieśni marszowe.Sesja pierwsza dała bardzo solidną podbudowę w postaci ukazania istotnych różnic i podobieństw w 1918 r. między ziemiami, składającymi się na II Rzeczpospolitą. Wykłady były pełne ciekawostek oraz istotnych faktów,
o których wiedza powszechna jest znikoma. Wykłady sesji I dawały głębię historyczną wykładom pozostałych sesji.

Drugą sesję pt.„Straże pożarne w odzyskaniu niepodległości w 1918 roku” otworzył prof. dr hab. Tadeusz Olejnik z referatem „Udział pożarników w walkach o niepodległość Polski”, traktującym o działaniach niepodległościowych strażaków na ziemiach zaboru rosyjskiego. Następnie Dariusz Falecki omówił temat „W okowach pruskiego pożarnictwa – Śląsk i Pomorze”, w którym przedstawił niełatwe zmagania o polski charakter straży pożarnych. Naczelnik Wielkopolskiego Muzeum Pożarnictwa w Rakoniewicach Hubert Koler referował temat: „Strażacy Wielkopolscy w walce o podtrzymanie polskości w 1918 roku”, z czego mogliśmy się dowiedzieć, że Polakom bardzo niechętnie pozwalano gasić pożary, a dowodzić tym zajęciem – zabraniano. Naczelnik Wydziału Dokumentacji Zbiorów Paweł K. Gąsiorczyk przedstawił zagadnienie „Strażackie drogi do niepodległości – udział galicyjskich straży pożarnych w dziele odzyskania niepodległości w 1918 roku”. Druga sesja ukazała czyn niepodległościowy polskich strażaków wraz ze zróżnicowaniami wynikającymi z lat zaborów.

Trzecia sesja pt.„Społeczeństwo polskie w dobie odzyskania niepodległości” rozpoczęła się od referatu Danuty Janakiewicz pt. „Patriotyczno-literackie odzewy polskiego ruchu strażackiego impulsem niepodległości 1918”. Andrzej Delijewski omówił zagadnienie: „Symboliczne motywy patriotyczno-narodowe na strażackich dokumentach ikonograficznych do roku 1918”. Anita Wawrzyńska przygotowała temat: „Odzyskanie odpowiedzialności za kraj w 1918 roku. Rola i autorytet straży ogniowych. Ujęcie socjologiczno-kulturowe w drodze do niepodległości”,w której ukazano strażaków jako ludzi odpowiedzialnych, stroniących od waśni, kanwą referatu czyniąc spostrzeżenie Bolesława Prusa. Grzegorz Kamiński zreferował swoją pasję hobbystyczną w referacie „Wojsko Polskie na przestrzeni dziejów – Bawiłem się żołnierzykami”, gdzie przybliżył również postaci historyczne związane z pożarnictwem. Na zakończenie trzeciej części wystąpił Dyrektor Centralnego Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach st. bryg. mgr inż. Paweł Rochala z referatem „Kształtowanie odpowiedzialnej polskości w warunkach niebytu narodowego na przykładzie działań Bolesława Chomicza”. Sesja trzecia miała charakter przekrojowy, pokazując poszczególne aspekty specyficzne dla strażackich organizacji: altruizm, prospołeczność, kształtowanie charakteru, budowanie świadomości narodowej.

Uczestnicy konferencji zgodnie uznali, że miała ona bardzo wysoki poziom merytoryczny, a zaprowadzona cezura czasowa – niemożność omówienia sytuacji późniejszej, niż do końca 1918 r., przyczyniła się do bardzo szczegółowego omówienia omijanych niegdyś zagadnień. Wartość poznawczą materiałów uznano za bardzo wysoką. Ich publikacja z całą pewnością przyczyni się do odnowienia wiedzy historycznej.

W 2019 r. planujemy kolejną konferencję, pt. „Strażacka Niepodległa 2019”, poświęconą powstaniom zbrojnym i plebiscytom oraz udziałowi w nich polskich strażaków.

30 września rakoniewickie muzeum odwiedzili obecny oraz były Konsul Generalny Federacji Rosyjskiej w Poznaniu Ivan Kosonogov i Aleksander Jakowienko wraz z małżonkami.  Podczas zwiedzania nie brakowało słów uznania, wspólnych fotografii oraz wpisu do muzealnej księgi pamiątkowej. 

Tekst i zdjęcia: Hubert Koler

Na 100 dni przed rozpoczęciem obchodów jubileuszowych wybuchu Powstania Wielkopolskiego w Poznaniu 15 września odbył się piknik powstańczy. Z zaproszenia Marka Woźniaka Marszałka Województwa Wielkopolskiego skorzystały tłumy mieszkańców Poznania i okolic. Obecni na pikniku goście mogli zobaczyć miasteczko 1918, a w nim m.in. militaria, rekonstrukcje szpitala polowego z wyposażeniem, salonik mody z początku XX wieku, stanowisko rymarskie, czy stylizowane studio fotograficzne. Oprócz prezentowanych militariów swoje historyczne stanowisko wyeksponowało również Wielkopolskie Muzeum Pożarnictwa w Rakoniewicach wspólnie z Komendą Wojewódzka PSP w Poznaniu.  Zabytkowe sikawki konne zaprezentowały jednostki OSP z Robaczyna i Słonina.  W trakcie trwania pikniku dzieci mogły wziąć udział w przygotowanych grach i zabawach z epoki, ułani Polskiego Klubu Kawaleryjskiego przeprowadzili pokaz władania szablą i lancą, a zainteresowani historią mogli wysłuchać prelekcji w namiocie wiedzy, w tym dotyczącej wielkopolskiej straży pożarnej z początku XX wieku, oraz udziale strażaków w działaniach na rzecz odzyskania przez Polskę Niepodległości.

Dziękujemy Panu Marszałkowi za zaproszenie, Komendzie Wojewódzkiej PSP w Poznaniu, oraz Komendzie Powiatowej PSP w Grodzisku wlkp. za współudział i pomoc organizacyjną.

Więcej na stronach:

Wielkopolskiego Urzędu Marszałkowskiego

Głosu Wielkopolskiego

26 sierpnia br. w Rostarzewie odbyły się Dożynki Powiatowo-Gminne. Korzystając z zaproszenia Starosty Grodziskiego Mariusza Zgaińskiego, oraz Burmistrza Rakoniewic dr Gerarda Tomiaka w uroczystości uczestniczył Hubert Koler przedstawiciel Wielkopolskiego Muzeum Pożarnictwa.
Bardzo serdecznie dziękujemy za zaproszenie.

Fotorelacja dostępna na: Fotorelacja

25 sierpnia br. w Rostarzewie odbyła się uroczystość jubileuszowa 250-lecia tamtejszego Ratusza, 20-lecia współpracy z Gminą Flotwedel w Niemczech, oraz 15-lecie z Gminą Širvintos na Litwie. W odpowiedzi na zaproszenie burmistrza Rakoniewic dr Gerarda Tomiaka, oraz przewodniczącego rady Krzysztofa Krawczyka w uroczystościach, podczas których m.in. otwarto wystawę poświęconą kolarzowi Florianowi Andrzejewskiemu wziął udział również przedstawiciel Wielkopolskiego Muzeum Pożarnictwa Hubert Koler.

Bardzo serdecznie dziękujemy za zaproszenie.

Fotorelacja dostępna na: Fotorelacja